Weet jij welke rechten je hebt?
Het maakt niet uit wie je bent, waar je vandaan komt of hoe je eruitziet: alle mensen zijn gelijk. Daarom moet de overheid er alles aan doen om je te beschermen tegen discriminatie en ervoor zorgen dat alle kinderen en jongeren van hun rechten gebruik kunnen maken.
Nemen volwassenen beslissingen die veel invloed hebben op jouw leven? Dan moet altijd eerst worden bekeken wat het beste voor jou is. En dat wat het beste voor jou is, moet zwaar wegen. Als je ouders – of de mensen die verantwoordelijk voor je zijn – je niet goed (kunnen) verzorgen, dan is de overheid verplicht om jou en je ouders of verzorgers te helpen.
Elk kind heeft het recht op leven. De overheid moet ervoor zorgen dat je kunt (over)leven, en dat je je kunt ontwikkelen.
Op het moment dat je wordt geboren, heb je recht op een voor- en achternaam en nationaliteit. Deze moeten worden vastgelegd door de gemeente waar je geboren bent. Net als de plek waar je bent geboren, en de gegevens van je ouders. Je naam, nationaliteit en familie zeggen veel over wie je bent. Samen vormen ze je identiteit. De identiteit van ieder kind moet door de overheid worden beschermd en mag niet zomaar worden veranderd.
Elk kind heeft het recht om te weten wie zijn of haar ouders zijn, en om bij ze te wonen en op te groeien. Als dat niet kan, heb je in ieder geval het recht om met allebei je ouders contact te houden. Ontstaat er een situatie die niet goed of zelfs onveilig is voor jou? Dan kan de rechter besluiten dat je ouders je (tijdelijk) niet meer mogen zien of spreken.
Als kind ben je vrij om te denken wat je wilt en mag je over alles je mening geven. Zeker als het over dingen gaat die je belangrijk vindt. Volwassen die een beslissing over je nemen moeten ook vragen naar jouw mening en hiernaar luisteren. Hou wel rekening met de rechten van anderen. Iemand uitschelden, discrimineren of beledigen mag dus niet.
Om een eigen mening te vormen, is informatie erg belangrijk. Daarom moet de overheid ervoor zorgen dat je toegang hebt tot boeken, kranten, radio, televisie en/of internet. Daarnaast is het de taak van de overheid om je beschermen tegen informatie die niet goed voor je is. Bijvoorbeeld schokkende beelden, haatberichten, of foto's en filmpjes van blote mensen.
Of je ouders nu gelovig zijn of niet, je mag zelf bepalen of jij dat bent. Je hebt het recht om zelf een godsdienst te kiezen, of te besluiten dat een geloof niet bij je past. Als je gelooft, mag je thuis maar ook daarbuiten je godsdienst uitoefenen door bijvoorbeeld te bidden of een hoofddoek te dragen.
Twijfel je? Dan kun je je ouders of verzorgers hier vragen over stellen. En je mag altijd nog van gedachten veranderen.
Hoe oud je ook bent, je hebt altijd recht op privacy. Thuis bijvoorbeeld, maar ook online. Je hoeft echt niet alles wat je denkt of weet aan anderen te vertellen. Behalve als er iets ergs aan de hand is natuurlijk. Maar andere dingen zijn nu eenmaal privé. Niemand mag zonder jouw toestemming je persoonlijke berichten lezen, zoals sms’jes, appjes of e-mails die je schrijft of krijgt.
Ouders moeten ervoor zorgen dat hun kinderen een goede opvoeding krijgen. De overheid is verplicht daarbij te ondersteunen als dat nodig is. Er zijn verschillende organisaties en specialisten die kunnen helpen. Werkende ouders krijgen een vergoeding als ze kinderen één of meer dagen naar de kinderopvang willen brengen.
Alle kinderen hebben recht op een veilig thuis en mogen absoluut niet mishandeld, misbruikt of verwaarloosd worden. Ouders of verzorgers moeten goed voor je zijn en je voldoende aandacht en liefde geven. De overheid moet duidelijk maken dat kinderen niet mishandeld mogen worden. Als kinderen wel mishandeld worden, dan moeten ze meteen hulp van de overheid krijgen.
Als kind moet je gezond kunnen opgroeien en heb je recht op goede zorg. Ben je ziek, gewond of heb je psychische problemen? Dan moeten er voldoende ziekenhuizen, dokters en psychologen in de buurt zijn en verdien jij een passende behandeling. De overheid is verplicht om kinderen en ouders goed te informeren over gezondheid en eventuele risico's.
Ieder kind moet genoeg eten, drinken en kleding krijgen en een huis hebben om in te wonen. Daarnaast moet je voldoende ruimte en hulp krijgen om te leren wat goed voor je is. Je ouders of verzorgers zijn hiervoor verantwoordelijk. Lukt het ze niet om je dit te bieden, dan is de overheid verplicht ze te helpen.
Alle kinderen hebben het recht om naar school te gaan en landen moeten elkaar helpen zodat ieder kind naar school kan. Basisonderwijs moet voor iedereen gratis zijn. En als je wilt, moet je de kans krijgen om voortgezet en hoger onderwijs te volgen. Leraren mogen niet tegen kinderen schreeuwen, en al zeker niet slaan of uitschelden.
Ieder kind heeft recht op vrije tijd om te luieren, sporten of spelen. Ook moet het voor alle kinderen mogelijk zijn om aan culturele activiteiten mee te doen.
Als je iets doet wat volgens de wet verboden is, kun je met de politie in aanraking komen. En als het ernstig is, kun je zelfs een straf krijgen van de rechter. Voor kinderen gelden andere regels dan voor volwassenen. Rechters en agenten moeten bijvoorbeeld rekening houden met je leeftijd. Ze mogen je niet zomaar ondervragen of je onder druk zetten iets te zeggen zonder dat er een advocaat aanwezig is. Of iemand anders die je vertrouwt.
Kinderen mogen nooit zomaar gearresteerd of opgesloten worden. Gebeurt dat toch? Dan hoef je niks te zeggen, totdat er een advocaat bij is. De politie mag je alleen opsluiten als het echt niet anders kan en voor zo kort mogelijk. Daarnaast heb je altijd recht op contact met je familie. Krijg je een straf? Dan is het belangrijk dat je daarna je gewone leven weer kunt oppakken. Het is absoluut verboden om kinderen te straffen door ze te slaan of op een andere manier pijn te doen.
Wil je weten waar je recht op hebt t/m je 18e? Bekijk in de leeftijdsladder wat je mag en moet op een bepaalde leeftijd.
Kinderrechten
De Verenigde Naties hebben in 1989 het Kinderrechtenverdrag opgesteld. Bijna alle landen in de wereld hebben dit verdrag ondertekend. Ook Nederland. Hierin staan in 54 artikelen alle kinderrechten uit de wet beschreven. Bekijk het complete Kinderrechtenverdrag in het Blauwe boekje. In General Comment Nr. 14 staat een toelichting over het belang van het kind.
Uitleg het beste besluit voor kinderen
Soms worden er door volwassenen belangrijke beslissingen over jou genomen. Bijvoorbeeld door jouw leraar, de politie of een hulpverlener. Denk aan een beslissing over waar je gaat wonen, welke hulp je krijgt of naar welke school je gaat. Je hebt het recht om je mening te geven bij belangrijke beslissingen over jouw leven. De Kinderombudsman helpt jou hierbij op weg!