Waar heb ik recht op?
Als je wordt verdacht van iets strafbaars, heb je recht op hulp van een advocaat: iemand die voor jouw rechten opkomt. Ben je opgepakt door de politie, dan krijg je de advocaat al vóór het eerste verhoor. Pas als het echt niet anders kan, dan moeten kinderen die van iets strafbaars worden verdacht naar een strafrechter. Welke dat is, hangt af van hoe erg het is wat je hebt gedaan. Als de rechter vindt dat je schuldig bent, dan krijg je een straf. Vaak is dat een leer- of werkstraf en soms een geldboete. In sommige gevallen moet je naar de jeugdgevangenis. In het geval van kinderen, gelden daarvoor een aantal voorwaarden, waaronder:
- je mag maar zo kort als nodig is worden opgesloten
- je mag niet worden opgesloten samen met volwassenen
- je mag contact met je familie opnemen en bezoek ontvangen
In Nederland vinden we het belangrijk dat je na je straf normaal kunt verder leven.
Wil je weten welke regels er nog meer zijn en waar je als kind recht op hebt? Neem dan contact op met een advocaat. Of laat je ouders of voogd er één bellen.
Deze vragen krijgen we vaak
Als je het niet eens bent met hoe er door politie of justitie met jou wordt omgegaan, dan kun je dit voorleggen aan de Kinderombudsman. Wij kijken dan of we je kunnen helpen. Voordat je contact met ons opneemt, is het belangrijk dat je eerst bij de instelling zelf hebt geklaagd. In dit geval is dat dus bij de politie, rechtbank of het Openbaar Ministerie (OM).
Ja. In het Kinderrechtenverdrag staat dat je altijd recht hebt op hulp van een advocaat. Dit is ook vastgelegd in Europese en Nederlandse regels. Word je aangehouden door de politie? Dan krijg je van de overheid een advocaat. Dit kost je niets.
De politie mag je tijdens het onderzoek ondervragen over de overtreding of het misdrijf. Dat noemen we een verhoor. Tot je 18e heb je recht op ondersteuning tijdens het verhoor. Dat noemen we rechtsbijstand. In principe is dat een advocaat, maar het kan ook je vader of moeder zijn, of een andere vertrouwenspersoon. Jij beslist daar zelf over, dus niet je ouders.
Als getuige heb je geen recht op een advocaat, maar je mag er wel één meenemen. Die moet je wel zelf betalen. Of je kunt je vader of moeder meenemen.
Ja, dat mag. Maakt de politie zich zorgen over jouw veiligheid of die van je ouders? Dan zit er een glaswand tussen jullie in, maar in principe moeten jullie elkaar kunnen aanraken. Voor en na het bezoek kunnen zowel je ouders als jij dan wel gefouilleerd worden. De politie onderzoekt dan of je niets in je kleding of zakken hebt verstopt.
Nee. Tot je 12e kan de rechter je niet veroordelen tot een straf. Dat betekent trouwens niet dat je gedrag geen gevolgen heeft. Je kunt bijvoorbeeld in aanmerking komen voor een Stop-reactie: je krijgt dan een verplichte les over hoe je andere keuzes kunt maken, of moet je excuses aanbieden. Zijn er serieuze zorgen over of het wel goed met je gaat, dan kan jeugdzorg erbij worden gehaald.
Nee, hiervoor moet je naar een advocaat. De Kinderombudsman heeft namelijk geen invloed op je straf en kan jou ook niet bijstaan tijdens het proces. Als je wordt veroordeeld, maar je bent het daar niet mee eens, dan kun je in hoger beroep: een gerechtshof bekijkt jouw zaak dan opnieuw.
Bespreek je klacht met je mentor van de jeugdgevangenis. Misschien komen jullie er samen uit. Lukt dat niet, probeer dan de (onafhankelijke) vertrouwenspersoon. Kom je er nog steeds niet uit? Dan kun je de klacht bespreken met de Jongerenraad binnen de jeugdgevangenis: een groep jongeren die gevraagd en ongevraagd advies geeft en jouw belangen in beeld brengt.
Werk dit ook niet? Dien dan een officiële klacht in. Hoe dit in jouw jeugdgevangenis werkt, staat in de huisregels en kun je ook bekijken op commissievantoezicht en Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming. Kom je er op deze manier nog steeds niet uit, dan kun je contact met ons opnemen of vragen of iemand dat voor jou wil doen.
Nee. De inhoud van het contact met de Kinderombudsman is vertrouwelijk. Dat betekent dat niemand dit mag lezen zonder jouw toestemming.
Bel met de politie die je destijds heeft opgepakt, of vraag het aan je advocaat. Levert dit allemaal niets op? Neem dan contact op met de Kinderombudsman.
Je moet de schadevergoeding betalen. Hoe dan ook. Als je het bedrag niet in één keer kunt betalen, kun je soms betaalafspraken maken met het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) die de schadevergoeding bij jou komt ophalen. Als het je niet lukt om dit in je eentje te betalen, vraag dan hulp. Bijvoorbeeld aan je ouders of aan de reclassering als die betrokken is: deze laatste partij komt in beeld als je een voorwaardelijke straf hebt gekregen of omdat je in de jeugdgevangenis hebt gezeten. Samen kunnen jullie nadenken over een plan om geld te sparen voor de schadevergoeding. Of neem contact op met de wijkagent en overleg hoe je de schadevergoeding gaat betalen. De wijkagent kan vervolgens aan het Openbaar Ministerie vragen of de gevangenisstraf uitgesteld kan worden en of er een betalingsregeling kan worden afgesproken: dan hoef je niet in één keer het hele bedrag te betalen maar elke maand een stukje.. Op die manier krijg je de kans om de schadevergoeding alsnog te betalen. Wacht dus niet te lang! Kom je er niet uit, bel dan met de Kinderombudsman.
Ja. Volgens de wet mag het Openbaar Ministerie dat vragen. Je moet je DNA afstaan, maar je kunt na afloop wel bezwaar maken tegen opname van het DNA in de databank. De rechter beslist hierover. Als de rechter jou gelijk geeft, dan wordt je DNA vernietigd en blijft er dus niets van in de databank staan. Vraag je advocaat om informatie of lees het rapport van de Kinderombudsman waarin de Kinderombudsman kritiek heeft op het afnemen van DNA bij kinderen en jongeren.
Je kunt deze klacht eerst indienen bij de politie in jouw regio, oftewel de regionale eenheid. Op de website van de politie staat hoe dit moet. Ben je het niet eens met hoe de politie omgaat met jouw klacht of ben je het niet eens met de beslissing over jouw klacht door de politie, dan kun je contact opnemen met de Kinderombudsman.
Heb je een klacht die niet over de beslissing van de rechter gaat, maar wel over de omstandigheden? Bijvoorbeeld over de plek waar je moest wachten? Of dat je nooit een reactie van de rechter hebt gekregen op je brief? Dan kun je een klacht indienen via het klachtenformulier van de rechtbank. Ben je het niet eens met de beslissing van de rechtbank op jouw klacht, dan kun je daarna naar de Kinderombudsman toe. Ben je het niet eens met de beslissing die de rechter nam in jouw strafzaak, dan moet je in hoger beroep.
Als een van je ouders wordt opgepakt door de politie, dan heeft dit ook gevolgen voor jou. Wij vinden het belangrijk dat je goede informatie krijgt over wat er aan de hand is. Maar ook dat je regelmatig contact kunt hebben met je vader of moeder. En dat je – als het nodig is – ook zelf hulp krijgt. In 2017 hebben we een rapport uitgebracht dat je misschien helpt. Hierin staan namelijk ervaringen en adviezen van andere kinderen met een ouder die in de gevangenis zit.
Waar kan ik nog meer terecht?
- Het Juridisch Loket , helpt je met juridische vragen. Dat gebeurt op een vertrouwelijke manier.
- Een advocaat, op de website van de Nederlandse Orde van advocaten kun je een advocaat vinden.
- Defence for Children, geeft jongeren, ouders en professionals advies over kinderrechten en jeugdstrafrecht. Ook op andere gebieden, zoals vreemdelingenrecht en jeugdhulp. Je kan hiervoor contact opnemen met de kinderrechtenhelpdesk.
- De Kinder- en jongerenrechtswinkel, informatie en advies over wetten en regels voor kinderen en jongeren.